Stadshuishouding van Roermond 1579

In het Limburgs jaarboek van 1904, derde aflevering, staat een compleet afschrift van de stadshuishouding van Roermond van het jaar 1579 m.b.t. de stadsuitgaven. Met dit document krijg je een geweldig goed beeld van wat er allemaal gebeurde in dat jaar in de stad. Ook worden er talloze namen genoemd,wat voor genealogen erg interessant kan zijn. Het is het jaar dat Maastricht na een langdurige belegering weer door de Spanjaarden wordt ingenomen. Roermond zelf was zeven jaar eerder geplunderd door troepen van Willem van Oranje. In datzelfde jaar, op 12 oktober 1572 namen de Spanjaarden de door de Staatse troepen inmiddels weer verlaten stad opnieuw in. 29 November 1573 werd Alva opgevolgd door don Louis de Requesens, die 8 September 1574 vijf Compagniën Duitsers, samen 1600 man sterk, in de stad plaatste. Deze werden aangevoerd door Blasius von Vegersheim, een luitenant van kolonel von Polweiler. Bisschop Lindanus, door de Paus aangesteld in het nieuwe bisdom Roermond, kon eindelijk zijn intrek nemen. In de jaren 1575 en 1576 had Lindanus reden van ontevredenheid over de godsdienstige toestand van de stad; hij reikte omtrent dit punt een "Memorie of Status Religionis" aan het hof van Gelderland over, waarin hij klaagde, over de houding van de magistraat in zake hun houding m.b.t. godsdienst. De vroede mannen gaven volgens zijn oordeel teveel aan de ketters toe en zij bemoeiden zich met zaken die niet tot hun gebied, maar wel tot dat van het bisschoppelijk officialaat behoorden en waren nalatig in het straffen van overspel, bloedschande en concubinaat. Verder klaagde hij, dat zij geen zorg droegen voor de viering van zon- en feestdagen; dat ze niets deden ten voordele van kerken, hospitalen en andere christelijke instellingen. De magistraat verdedigde zich met veel vuur en hield vol, dat het straffen van overtredingen van leken in zaken van godsdienst in verscheidene gevallen tot de burgerlijke rechtbanken en niet tot het bisschoppelijk officialaat behoorde. Dit punt, met name als het ging om huwelijkszaken en het straffen met geldboeten, bleef gedurende negentig jaren een onderwerp van twist. Het werd pas in 1663, onder de regering van bisschop d'Allamont, beslecht. We zien dus, dat op dat moment nog steeds de stad niet overtuigd katholiek was. Enkele jaren later, in 1579,het jaar van deze stadshuishouding, zien we in de stadsrekening erg veel posten die wel met kerkelijke zaken te maken hebben. Waarschijnlijk onder druk van de Spaanse machthebbers is de contrareformatie volop ingezet!

In 1577 had de stad Roermond een nieuw beleg te onderstaan van de Staatsen, onder aanvoering van de graaf van Hohenlohe, dat evenwel geheel mislukte. Hohenlohe brak in de avond van 3 Januari 1578 het beleg op. Bij de Unie van Utrecht in 1579 gingen de drie Kwartieren van Neder-Gelderland tot de net opgerichte Republiek over. Roermond en het gehele Overkwartier bleef aan Spanje trouw en werd toen Spaans Gelderland genoemd, waarbij later ook Venlo gevoegd werd, nadat het zich in 1586 aan de hertog van Parma had overgegeven.

De genoemde stadsrekening is dus de stadsrekening die gemaakt werd in het jaar van de oprichting van de republiek, in een tijd dat zo op de grens van de Republiek en Spanje, alles nog kon gebeuren, maar zoals gezegd de Spanjaarden de touwtjes stevig in handen leken te hebben.

De uitgaven betroffen heel verschillende zaken. De opsomming begint met geld voor Spanje als vorst van Gelderland, daarna andere heren als de heer van Dalenbroeck en de voogd van Roermond. Verder voor het nonnenklooster, allerlei posten m.b.t. de munsterabdij, de moederkerk (kathedraal), diverse broederschappen, diverse altaren, de zangers van de moederkerk (de choralen), de miswijn aldaar, de zangers van de H. Geestkerk, al de andere kloosters, het gasthuis, de huisarmen van den Toll, het Pollartz gasthuis, het Hiëronymus college in Keulen (verblijf waar Roermondse studenten in mochten huizen voor hun studie aan de universiteit aldaar), allerlei particuliere betalingen onder wie de apotheker. Veel betalingen overigens in natura, zoals bijv. "een ton haring". Onder de post "Meergeldt" vallen o.a. de betalingen aan de schout, de burgemeesters en andere stadsdienaren. Ook bedrijfskleding wordt apart verrekend, waarbij bij naam en toenaam wordt genoemd wie hoeveel ellen doek krijgt toebedeeld. De "Wynroeder" krijgt ook geld voor zijn bemoeienissen van wege het leger dit jaar aangewend. De heffers van de bierbelasting en van de moutbelasting krijgen uitbetaald, net als de graafmeester, de vengraaf (opzichter van de arbeiders die sloten moesten graven), de huisdienaar en de opmaker van de rekeningen. Ook de kosten van stof en papier in de kanselarij zijn een aparte post en de veehoeder van de stadswei wordt betaald. De koster van het uurwerk krijgt 18 gulden. Celis de gerechtsbode krijgt geld 'vanwege zijn haringen'.
Een aparte post is het beschermen van de poorten en het wacht houden in de torens. Nog weer een andere post is het drinkgeld, bijv. voor de speellieden op nieuwjaarsdag. Ook valt hier onder de kosten voor het begraven van bedelaars. Opgesomd wordt wat allerlei timmerwerk gekost heeft, zoals het maken van een wachthuisje bij de Maas (voor bij de pont waarschijnlijk) of het leggen van een leien dak op het ziekenhuis. Weer een andere post betreft het onderhoud aan batten, dijken en tuinen. Verder wordt er gemeentegeld gegeven voor het maken van reizen, bijv. om bij de prins van Parma in Maastricht om privileges te vragen. Het verzenden van brieven (baedtloon) is een uitgebreide rubriek. Ook is er een uitgebreide uitgavenpost m.b.t. de uitgaven voor eten en drinken in verband met vergaderingen en hoog bezoek. De begroting is ruim sluitend, er is uiteindelijk meer binnengekomen dan uitgegeven. Jammer genoeg geen weergave van de inkomsten. De transcriptie van dit document van 36 pagina's is van van Beurden, die bijv. ook de raadsvergaderingen van Roermond over twee eeuwen heeft getranscribeerd in het begin van de twintigste eeuw.

 Ziet u slechts 1 pagina?
klik hier voor de volledige website
"Voorouders uit Midden-Limburg"