Gewandmakers

Specifieke ambachten, met name in Roermond en Maastricht Algemene informatie ambachten (gilden)
Gewandmakers Dekenwevers Linnenwevers Hoedenmakers Kleermakers Knopenmakers Schoenmakers
Pelsers
Witmakers
Smeden Goudsmeden
Schilders
Glasmakers
Metselaars
Leiendekkers
Timmerlieden
Schrijnwerkers
Kuipers
Rademakers
Korvers
Wanmakers
Pruikenmakers
Levensmiddelen Molenaars Brouwers Bakkers Kremers Schippers
Huurvaarders
Kooldragers

De gewandmakers hebben als patroonheilige Sint Severus van Ravenna, die wever van beroep was voor hij bisschop werd. Deze heilige stierf rond 390. Hij wordt meestal afgebeeld met een schietspoel in de hand, vaak ook nog met een boven zijn hoofd zwevende duif. In Horst en Venraij staan nog beelden uit rond 1500 van deze heilige. In 1669 was het vierde, niet gewijde altaar in de parochiekerk van Roermond in de zuiderzijbeuk, van de gewandmakers.

In deze stad was het gewandmakers of "wolleampt" aanvankelijk het belangrijkste en meest invloedrijke ambacht. De vervaardiging en afzet van laken is waarschijnlijk de belangrijkste factor geweest die Roermond economisch heeft doen groeien in de begintijd van de stad. In Noord-West-Europa zien we dat de eerste lakenhandel zo rond 1100 op gang komt. In 1137 moesten kooplieden uit Novgorod in NW Rusland jaarlijks een doek uit Ieper aan de kerk schenken. In Roermond is de lakenhandel van vrijwel het begin van het bestaan van de stad al van belang. De Roermondse lakennijverheid is waarschijnlijk opgekomen gelijk met die van Tongeren, Hasselt en Sint Truiden. Al eerder was de lakennijverheid op gang gekomen in Luik en Maastricht en in de Vlaamse steden. In Brabant en het Rijnland evenwel kwam deze nijverheid juist pas later dan de Roermondse op gang. Omdat Roermond goede verbindingswegen had met het achterland kon de stad zo zeker in zijn beginperiode goede zaken doen. Jaarlijks op Sint Pieter ten zetel (22 februari) kozen de gezworenen 4 werkmeesters. Op dezelfde dag werden ook de twee burgemeesters van Roermond gekozen. Bij het ambacht hoorden op de meeste plaatsen ook wevers, volders, teuwers, droogscheerders, lakensnijders enz.

De weefgetouwen konden op meerdere plaatsen staan. Zo was het niet ongebruikelikjk dat ook weeskinderen aan het weven werden gezet. Zo lezen we in de handelingen van de magistraat van Roermond op 25 juni 1659 in het weeshuis een draperie is begonnen, met 4 commissarissen voor het beheer en toezicht.

Zonnemaire, Zeeland. Gevel met meekrapvat. Tussen de vensters van de eerste verdieping van een sfeervol hoekhuis zit deze gevelsteen met het opschrift: "Jacob Moolenburgh. Janna Huybregtz 1785". Jacob had naast zijn handel, ook de functie van rentmeester en schout van Zonnemaire. Op de gevelsteen is ook een zg. meekrapvat afgebeeld, dat soms wel 700 kg van het goedje bevatte. Meekrap nam in de texielververij een zeer belangrijke plaats in. Het is een plant (rubia tinctorum, Linnaeus 1758) waarvan de wortels na een proces van drogen, breken en verpulveren een zeer houdbare rode kleurstof opleveren. In de Lage Landen werd het vooral verbouwd op de Zuid- Hollandse eilanden, de westhoek van Noord- Brabant en in Zeeland.

Het proces van gewandmaken nam een aantal fases in beslag. De wol (vanaf het platteland of geïmporteerd, gedurende lange tijd vooral uit Engeland) werd eerst gezuiverd, dan op fijnheid en lengte gesorteerd door de schroeders, daarna werd het gewassen (in Roermond waarschijnlijk in de Maas bij de Speulpoort). Na het verven werd de wol gesponnen, geweven en eventueel genopt. Het doek ging vervolgens naar de volder. Deze bewerking, waar ook urine aan te pas kwam, gebeurde in Roermond in de volmolens bij de Roer. Het resultaat was dat het weefsel kromp, verviltte en daardoor dikker en sterker werd. De tachtigjarige oorlog, de moordende concurrentie en ten slotte de stadsbrand van 1665 hadden samen tot gevolg dat het aantal leden van het ambacht in Roermond zeer sterk afnam. In 1714 werden nog slechts zes gewandmakers geteld.

 Ziet u slechts 1 pagina?
klik hier voor de volledige website
"Voorouders uit Midden-Limburg"