Maria van Bourgondië
Maria van Bourgondië, Nicolaas Reiser omstreeks 1500 naar een verloren gegaan origineel.
Maria van Bourgondië
In 1469 werd Maria twaalf jaar oud en was zij naar begrippen uit die tijd rijp voor een huwelijk. Vanaf 1462 had haar vader Karel de Stoute echter al huwelijksaanzoeken gekregen van vorsten uit heel Europa: Ferdinand van Aragon, Maximiliaan van Oostenrijk, Karel van Berry, Karel van Frankrijk (de zoon van de Franse koning!), Nicolaas van Calabrië, Frederik van Tarente, Gian Galeazzo Sforza van Milaan, Filibert van Savoye, Philips van Kleef, Johan van Kleef, George van Clarence en Adolf van Gelre. Niemand viel genoeg in de smaak bij de vader en zo was Maria bij de dood van Karel de Stoute nog steeds ongetrouwd. 11 februari 1477 werd ze als nieuwe gravin van Vlaanderen gehuldigd. Onmiddellijk maakten de gewesten misbruik van het machtsvacuüm en eisten allerlei privileges, waar Maria rijkelijk mee strooide. Maar intussen rukten Franse troepen op richting noorden en ook richting Bourgondië. De staten van Bourgondië werden gepaaid door de Franse koning en stemden in met annexatie door Frankrijk. Toen Dijon enkele maanden later alsnog in opstand kwam was het te laat, de opstand werd met harde hand neergeslagen. Frankrijk stond op de stoep en de staten van de Nederlandse gewesten dachten het onheil nog te kunnen afwenden als Maria met de Franse kroonprins zou trouwen. Atrecht was al gevallen. Uiteindelijk gaf de anti-Franse stemming in Vlaanderen de doorslag: men wilde Maximiliaan van Oostenrijk als huwelijkskandidaat. Eind 1477 trouwde dan Maria van Bourgondië met deze "Duitser" en tien maanden later werd er in Brugge een zoon geboren, Philips, de latere Philips de Schone. Januari 1480 werd in Brussel het tweede kind geboren, de latere Margaretha van Oostenrijk. Toen Valenciennes door de Fransen werd bedreigd vertrok Maximiliaan naar het front. Na een wapenstilstand gaf Frankrijk weer enkele veroverde steden terug. Maar op termijn, vooral door intriges in Gelre, Luik en Holland en het droogleggen van de graanschuur, kon Frankrijk Maximiliaan toch weer onder druk zetten en begonnen de eerste tekenen van binnenlandse opstandigheid te komen. Bij een valkenjachtpartij in 1482 viel echter Maria van Bourgondië van haar paard en werd door het paard zodanig verwond dat ze korte tijd later stierf. Maximiliaan werd tot de meerderjarigheid van zoon Philips tot regent aangesteld door de staten. In Brugge werd een algemene rouw afgekondigd. Drie dagen luidden onafgebroken de doodsklokken.
Maar niet veel later ontstond er alsnog een burgeroorlog in Vlaanderen. Maximiliaan gedroeg zich als een tiran en na een nederlaag tegen de Fransen eiste men dat hij de Nederlanden zou verlaten. Het begon in Gent. Omdat Brugge voorlopig buiten de opstand bleef riep Maximiliaan daar de Staten-Generaal bijeen. Maar Brugge stelde ook allerlei voorwaarden, en toen maximiliaan daar niet op in wilde gaan werd hij door de Bruggenaren gevangen genomen. Hij kwam pas vrij in plaats van gijzelaars en op voorwaarde dat het voorgestelde verdrag met de privilileges werd bekrachtigd. Maximiliaan stemde toe, kwam vrij en Philips van Kleef en Adolf van Ravenstein namen zijn plaats in. Vervolgens lapte Maximiliaan het verdrag aan zijn laars. Toen besloten de gijzelaars de opstandelingen te steunen en de opstand zelfs te leiden. Maar met behulp van een geducht veldheer, Albrecht van Saksen, wist Maximiliaan de opstand te breken en alle steden in te nemen. De gevolgen waren vreselijk: 85% van alle landerijen lagen braak en tal van dorpen in Vlaanderen waren totaal verlaten. De opstandige steden werden echter niet verwoest. Mechelen, welk trouw was gebleven, werd als dank gekozen tot bestuurlijke hoofdstad. In 1493 overleed Frederik III, de vader van Maximiliaan en tevens Duits keizer. Maximiliaan volgde hem op als hoofd van het Habsburgse huis en vertrok richting Wenen. Hij legde zijn regentschap neer en droeg het over aan zijn 16-jarige zoon Philips (Philips de Schone).