Een deel van het huidige plein werd vroeger ingenomen door de parochiekerk St. Nicolaas. Een ander deel was kerkhof.
In de kerk zelf, staat bij de uitgang het beeld van St. Christoffel die het Jezuskind op zijn schouder door een rivier draagt. Dit houten beeld is van de Middeleeuwse Maastrichtse beeldhouwer Jan van Steffeswert (ca. 1470-1525). De mensen geloofden dat ze door Christoffel te groeten op die dag niets zou overkomen. Verder was Christoffel ook de patroonheilige van de zakdragers, die hier vlak bij de Maas waarschijnlijk altijd veel werk hadden.
De O.L.Vrouwe-basiliek is dagelijks vrij te bezichtigen. De schatkamer is alleen in de zomermaanden (vanaf Pasen) geopend.
7. O.L.Vrouweplein en O.L.Vrouwebasiliek
Door veel Maastrichtenaren wordt het plein voor de O.L.Vrouwebasiliek als het gezelligste plein van Maastricht beschouwd. In de zomer wordt het geheel ingenomen door terrasjes behorende bij diverse horecagelegenheden rondom het plein. 
De basiliek is gebouwd rond het jaar 1000, misschien op de resten van een Romeinse tempel. In de binnentuin (vroeger begraafplaats van de kanunniken) zijn bij opgravingen de fundamenten van een Romeins castellum blootgelegd. Ook weten we dat er op dezelfde plek in het einde van de vijfde eeuw al een kerk was. Waarschijnlijk stond hier de eerste Christelijke kerk in Nederland. Bijzonder zijn de twee grote grijze hoekstenen in de basis van het westwerk. Zij zijn afkomstig uit het Romeinse fort dat hier stond. De kerk is gebouwd tegen de buitenmuur van het Romeinse "castrum", de oudste stadskern. Belangrijke kunstschatten vormen de Heimo-kapitelen. Deze kunnen bij een rondleiding bezichtigd worden.
Voor meer informatie de aparte pagina over de OLV-basiliek.